อุปกรณ์ที่สามารถใช้ทำเฝือกชั่วคราวได้ มีอะไรบ้าง

ในสถานการณ์ฉุกเฉิน เช่น อุบัติเหตุจากการหกล้ม รถชน หรือเหตุการณ์ไม่คาดฝันอื่น ๆ ที่ทำให้เกิดการบาดเจ็บของกระดูกหรือข้อต่อ หนึ่งในขั้นตอนสำคัญในการปฐมพยาบาลเบื้องต้นคือการ “ตรึง” หรือ “ยึด” อวัยวะส่วนที่ได้รับบาดเจ็บไว้ไม่ให้ขยับเขยื้อน เพื่อป้องกันการบาดเจ็บเพิ่มเติมก่อนส่งต่อผู้ป่วยไปยังโรงพยาบาล เฝือก (splint) คืออุปกรณ์ที่มีบทบาทสำคัญในกระบวนการนี้

แม้ในสภาวะที่ไม่มีอุปกรณ์ทางการแพทย์โดยตรง การดัดแปลงวัสดุรอบตัวให้กลายเป็น “เฝือกชั่วคราว” ก็สามารถทำได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากผู้ให้การช่วยเหลือมีความรู้และเข้าใจหลักการเบื้องต้น

หลักการพื้นฐานของการทำเฝือกชั่วคราว

ก่อนจะลงลึกถึงวัสดุที่สามารถนำมาใช้ทำเฝือกได้ เราควรเข้าใจหลักการพื้นฐานก่อนว่าเฝือกมีหน้าที่อะไร และควรทำอย่างไรจึงจะปลอดภัย:

ลดการเคลื่อนไหวของกระดูก/ข้อต่อ ที่ได้รับบาดเจ็บ
ลดอาการปวด และช่วยให้ผู้บาดเจ็บรู้สึกมั่นคง
ป้องกันความเสียหายต่อเส้นประสาท/หลอดเลือด ที่อาจเกิดขึ้นจากการเคลื่อนไหว
ช่วยให้ง่ายต่อการขนย้ายผู้บาดเจ็บ

ข้อควรระวัง: ไม่ควรพยายามดัดข้อต่อหรือจัดตำแหน่งกระดูกใหม่ในสถานการณ์ฉุกเฉิน ควรตรึงอวัยวะไว้ในท่าที่พบเท่านั้น

คุณสมบัติของวัสดุที่ใช้ทำเฝือกชั่วคราว

วัสดุที่นำมาใช้ควรมีคุณสมบัติดังนี้:

แข็งแรงพอที่จะพยุงอวัยวะให้คงที่
มีความยาวพอเหมาะ ครอบคลุมข้อต่อทั้งเหนือและใต้บริเวณที่ได้รับบาดเจ็บ
สามารถตรึงกับร่างกายได้อย่างปลอดภัย
หาได้ง่ายในบริเวณใกล้เคียง

อุปกรณ์รอบตัวที่สามารถนำมาทำเฝือกชั่วคราวได้

1. ไม้บรรทัด / ไม้ไผ่ / กระดาน / ไม้แบนต่าง ๆ

ลักษณะ: แข็งแรง ทนทาน เป็นทรงแบน
วิธีใช้: วางแนบข้างอวัยวะที่ได้รับบาดเจ็บ เช่น แขน ขา แล้วใช้ผ้าพันตรึงให้แน่นแต่ไม่รัดจนเลือดไม่ไหล
จุดเด่น: ช่วยตรึงกระดูกได้ดี และง่ายต่อการจัดหา
ตัวอย่าง: ไม้บรรทัด 30 ซม. ใช้สำหรับเฝือกแขน, ไม้ไผ่ใช้เฝือกขา

2. หนังสือ / สมุดเล่มหนา

ลักษณะ: พอมีความแข็งแรง รองรับน้ำหนักได้ระดับหนึ่ง
วิธีใช้: ใช้วางรองหรือประกบข้างแขน/ขาแล้วพันด้วยผ้าหรือเทป
จุดเด่น: เป็นวัสดุที่มักพบได้ทั่วไปในบ้าน โรงเรียน หรือสำนักงาน
หมายเหตุ: เหมาะกับอาการบาดเจ็บที่ไม่รุนแรงมาก

3. นิตยสารม้วน / กระดาษแข็งหลายแผ่น

ลักษณะ: เมื่อม้วนหรือประกบกันแล้วมีความแข็งระดับปานกลาง
วิธีใช้: ม้วนรอบแขนหรือขาแล้วใช้เชือกหรือผ้าผูกตรึง
จุดเด่น: เป็นตัวเลือกกรณีไม่มีสิ่งของแข็งอยู่ใกล้

4. เสื้อผ้า / ผ้าพันคอ / ผ้าขาวม้า / ผ้าเช็ดหน้า

ลักษณะ: ใช้สำหรับ ยึดเฝือกเข้ากับอวัยวะ หรือใช้ ทำเป็นสลิงแขน (arm sling)
วิธีใช้:
- ตรึงอุปกรณ์เข้ากับแขน/ขา โดยผูกให้แน่นพอประมาณทุกๆ 10-15 ซม.
- ทำผ้าคล้องแขน โดยพับผ้าเป็นสามเหลี่ยมแล้วคล้องจากข้อศอกไปยังไหล่ตรงข้าม
จุดเด่น: หาได้ง่ายในทุกสถานการณ์ โดยเฉพาะผ้าขาวม้าเหมาะอย่างยิ่งในการใช้ยึดและรองรับน้ำหนัก

5. ร่มพับ / ไม้กวาด / ท่อพีวีซี

ลักษณะ: ลักษณะแข็งและยาว ใช้กับขาได้ดี
วิธีใช้: ประกบขาแล้วใช้ผ้าผูกไว้หลายจุด เช่น ที่ข้อเท้า หัวเข่า ต้นขา
ข้อควรระวัง: ระวังส่วนแหลมคมหรือปลายโลหะ

6. รองเท้าบูท / กล่องพลาสติกแข็ง

ลักษณะ: ใช้สำหรับเฝือกข้อเท้าแบบชั่วคราว
วิธีใช้: ใส่เท้าลงไปในรองเท้าแล้วผูกเชือกตรึงแน่น
จุดเด่น: ป้องกันการเคลื่อนไหวของข้อเท้า

เทคนิคการตรึงเฝือกอย่างถูกต้อง

ตรวจการไหลเวียนเลือด ก่อนและหลังการใส่เฝือก เช่น สีผิว ปลายนิ้ว หรือปลายเท้า
รองด้วยผ้านุ่ม ๆ ระหว่างเฝือกกับผิวหนัง เพื่อลดการเสียดสี
ไม่รัดแน่นเกินไป ควรมีช่องว่างพอประมาณและไม่บีบเส้นเลือด
ตรึงบริเวณเหนือและใต้จุดบาดเจ็บ
ติดตามอาการบวม และคลายเฝือกหากผู้ป่วยมีอาการชา ปลายนิ้วม่วง หรือเจ็บมากขึ้น

ตัวอย่างสถานการณ์: ทำเฝือกชั่วคราวอย่างไร?

กรณี 1: ผู้บาดเจ็บที่แขนหัก ไม่มีเฝือก

ใช้ หนังสือเล่มหนา ประกบข้างแขน
ใช้ ผ้าขาวม้า หรือ ผ้าพันคอ ผูกตรึงด้านบน ด้านล่าง และกลางแขน
ทำ สลิงคล้องแขน ด้วยผ้าสามเหลี่ยมจากผ้าพันคออีกผืน

กรณี 2: ขาหักกลางแจ้ง ไม่มีอุปกรณ์ทางการแพทย์

ใช้ ไม้ไผ่/ไม้กวาด ยาวสองท่อน ประกบด้านในและนอกขา
ใช้ เชือก/ผ้าเช็ดตัว ผูกไว้ 3-5 จุด
ห้ามพยายามจัดขาหรือดึงขากลับที่เดิม

สิ่งที่ควรหลีกเลี่ยงในการทำเฝือกชั่วคราว

ห้ามใช้ เชือกรัดเลือด เป็นเวลานานโดยไม่จำเป็น
อย่าใช้ โลหะแหลม หรือของมีคมที่อาจทำให้บาดเจ็บเพิ่ม
ไม่ควร ขยับเปลี่ยนท่า ของผู้บาดเจ็บโดยไม่มีเหตุจำเป็น
อย่า ใช้ความร้อนหรือยาทา ในบริเวณกระดูกหัก

ทำไมทุกคนควรเรียนรู้การทำเฝือกชั่วคราว?

การรู้วิธีทำเฝือกชั่วคราวอย่างถูกต้องไม่เพียงช่วยรักษาชีวิตหรืออวัยวะของผู้บาดเจ็บเท่านั้น แต่ยังเพิ่ม ความมั่นใจ ในการให้ความช่วยเหลือในยามวิกฤต สร้างจิตสำนึกด้านความปลอดภัยในชุมชน และลดความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นได้

การอบรมหลักสูตรปฐมพยาบาล หรือ อบรม First Aid จากวิทยากรมืออาชีพจึงมีความสำคัญ ไม่ว่าจะเป็นนักศึกษา พนักงานบริษัท หรือพนักงานโรงงานควรมีการจัดอบรมส่งเสริมทักษะปฐมพยาบาล ที่เอาไว้ใช้ในชีวิตประจำวันได้

สรุป

อุปกรณ์รอบตัวสามารถแปลงเป็น “เฝือกชั่วคราว” ได้ หากเข้าใจหลักการตรึงอวัยวะเบื้องต้น ไม่ว่าจะเป็นไม้บรรทัด ไม้ไผ่ หนังสือ หรือแม้แต่ผ้าขาวม้า เมื่อใช้อย่างถูกวิธี ก็สามารถลดการบาดเจ็บซ้ำซ้อนก่อนถึงมือแพทย์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

อย่ารอให้เกิดอุบัติเหตุก่อนถึงจะเรียนรู้การช่วยชีวิต!

หากคุณหรือองค์กรของคุณต้องการอบรมปฐมพยาบาล (First Aid) อย่างถูกต้อง ครอบคลุมทั้งภาคทฤษฎีและปฏิบัติ เรามีทีมวิทยากรมืออาชีพที่พร้อมเดินทางไปให้ความรู้ถึงที่ทั่วประเทศ พร้อมใบรับรองหลังอบรมครบหลักสูตร

📞 ติดต่อเราเพื่อขอรายละเอียดเพิ่มเติม หรือจองวันอบรมได้ที่

โทร. (064) 958 7451

อีเมล: Sale@safetymember.net

เอกสารอ้างอิง

สภากาชาดไทย. (2561). คู่มือการปฐมพยาบาลเบื้องต้น. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์.
American Red Cross. (2020). First Aid/CPR/AED Participant’s Manual. Washington, DC.
World Health Organization (WHO). (2018).
Mayo Clinic. (2021). How to splint a broken bone.